Papier został wynaleziony w Chinach w III w.p.n.e. Najstarszy znaleziony papier pochodzi z dynastii Han (180-50 p.n.e.), jest on produktem z włókien konopi. Pierwsza opisana metoda produkcji papieru pochodzi z roku 105 n.e. Minister Cai (Ts’ai) Lun opisał sposób wytwarzania papieru z włókien konopi, starych szmat i sieci. Technologia wytwarzania tego papieru polegała na czerpaniu go z wodnej zawiesiny z pomocą sita.

KALENDARIUM:

• 3rd BC Chiny - Han Hsin
• 105 AD Chiny - T’sai Lun
• 3rd AD Korea
• 6th AD Jonia
• 8th AD Świat Arabski
• 12th AD Europa
• 1799 - pierwsza maszyna do wytwarzania papieru wnaleziona przez Francuza Luis’a Robert’a

Zanim jednak pojawił się papier stosowane były inne nośniki informacji, papirus i pergamin w basenie morza śródziemnego i krajach afrykańskich, Tapa, Hun i Amatl w Ameryce.
Papier wynaleziony w Chinach stworzony był z tanich i dostępnych materiałów a jego produkcja była stosunkowo szybka i łatwa. Rozpowszechnił się w rozwijającym się  państwie zarówno jako nośnik informacji oraz jako środek płatniczy.
Mimo, iż tajemnica wytwarzania papieru była pilnie strzeżona, w VI w. pojawiła się na terenie Korei a w VII w Japonii.  Japończycy w VIII w. rozwinęli własną produkcje papieru tzw. washi.

Przesuwane panele Shoji i Fusuma, Świątynia Nazen-ji, Kioto XV w. For. J. Łątka

W połowie VIII wieku w wyniku wojen chińsko- arabskich tajemnica wytwarzania papieru przedostała się do świata arabskiego. Wtedy rozpoczyna się druga arabsko- maryjska epoka  produkcji papieru. Produkcja papieru, podobnie jak wcześniej w krajach azjatyckich pozwoliła na rozkwit kultury i nauki arabskiej, która przegoniła osiągnięcia europejczyków, używających do X wieku jako nośników informacji drogich pergaminów. Pomimo, że produkcja papieru dotarła do europy w I połowie XII wieku, a sam papier jako luksusowy towar przywożony przez Arabów dużo wcześniej, nie cieszył się dużym zainteresowaniem i zaufaniem.  Ze względu na jego mała wytrzymałość w porównaniu do pergaminu a także arabskie pochodzenie, nie mógł być wykorzystywany w oficjalnych dokumentach. Głównym zastosowaniem było wykorzystanie papieru jako dokumentów w kancelariach klasztornych i miejskich, a także do celów sakralnych (modlitewników, obrazków wotywnych, Pism Świętych).
Przełomem było wynalezienie w 1446 roku druku ruchomego przez Jana Gutenberga a w konsekwencji rozwinięcie się przemysłu książkowego.  Z czasem papier zaczął odgrywać coraz donioślejszą rolę, zarówno w postaci książek, dokumentów, umów, papierów wartościowych, czy opakowań. W końcu XVII wieku wytwarzanie papieru znane było w całej Europie. Przodownikiem w wytwarzaniu papieru była wtedy Holandia.

Pergamin z XVII w. Fot. J.Łątka – Muzeum Papieru w Tokio

W końcu wieku XVIII przemysł papierniczy wzbogacony został o nowe urządzenia mechaniczne, które zmieniły sposób wytwarzania papieru z ręcznego czerpania na mechaniczną produkcje wstęgi o nieograniczonej długości, napędzane silnikami parowymi. W połowie XIX wieku Friedrichi Gottlob Keller z Saksonii odkrył nowy surowiec- drewno, który zastąpił dotychczasowe szmaty i odpady konopne i lniane.
Papier jest materiałem pochodzenia organicznego, najczęstszymi surowcami, z których wytwarzany jest papier są drzewa, zarówno liściaste jak i iglaste. Do wytwarzana papieru można użyć również włókien innych roślin; słomy, konopi, bawełny oraz innych materiałów zawierających celulozę.
Proces produkcji papieru można podzielić na dwa etapy. Pierwszy etap to przygotowanie mas włóknistych tzw. pulpy pochodzenia roślinnego. Drugim etapem jest przetworzenie pulpy w papierniach na wstęgi papierowe.
Masy włókniste są to drobne wydłużone komórki roślinne, które tworzą w materiale surowcowym zwarte tkanki. Aby móc wykorzystać masy włókniste do produkcji papieru należy je rozdrobnić na pojedyncze włókna a następnie wykorzystując ich zdolności do tworzenia wiązań między sobą podczas procesu nawadniania, podgrzewania i prasowania wytworzyć wstęgę papieru.

Tradycyjna metoda wytwarzania papieru nie zmiennie od 1500 lat, Echizen, Japonia, fot. J. Łątka

Nowoczesne metody wytwarzania papieru. Fot. J. Łątka

Papier jest materiałem powszechnie występującym, łatwo dostępnym, o naturalnym pochodzeniu, tanim w produkcji, przyjaznym środowisku i łatwo poddającym się procesowi recyklingu.
Wpisany w Europejską kulturę od XII w, kiedy przybył do nas z krajów arabskich przez półwysep Iberyjski, jest materiałem spotykanym codziennie w wielu różnych odmianach i postaciach: opakowań, kartek książek, papieru śniadaniowego, tapet, plakatów, kart do gry itd. Pomimo tak szerokiego zastosowania tego „wyewoluowanego drewna” (jak nazwał papier arch. Shigeru Ban) stosunkowo rzadko spotykamy się z zastosowaniem pa­pieru w przemyśle budowlanym a prawie w ogóle jako materiału samodzielnego lub głównego materiału konstrukcji architektonicznych.
Zrealizowane przykłady architektury wykorzystującej papier jako główny budulec świadczą, że nadaje się on do zastosowania w budownictwie zarówno tymczasowym jak i permanentnym. Współczesną erę architektury papierowej rozpoczął japoński architekt Shigeru Ban, zdobywca Nagrody Pritzkera w roku 2014 (uznawanej za odpowiednika Nagrody Nobla w dziedzinie architektury).

 

Konstrukcja Miao Miao Nursery School w Yaan, prownicja Siczuan, Chiny. Foto dzięki uprzejmości Shigeru Ban Architects.
Poprzez poznanie struktury papieru, jego budowy chemicznej i fizycznej a także właściwości oraz możliwości ich zmian jesteśmy w stanie zaprojektować i wyprodu­kować komponenty budowlane, które zostaną wykorzystane do budowy konstrukcji stworzonej z papieru i jego pochodnych.

Powszechny dostęp do materiału, jego niski koszt, pro-ekologiczność oraz właści­wości fizyczne każą uznać papier za materiał przyszłościowy.